اگرچه سه مناظره برگزار شد اما هنوز ابهام هایی وجود دارد و برخی هنوز به جمع بندی نرسیده اند شاید این موضوع را بتوان در مواضع گاها نزدیک کاندیداها جستجوکرد و یا در نبود یک فضای چالشی در میان کاندیداها ( البته به غیر از از مناظره سوم ) به نظر می رسد داشتن یک الگوی منطقی ودر عین حال کارآمد جهت بررسی کاندیدا ها می تواند مارا به گزینه اصلح نزدیک کند . در ابتدا به بیان این الگو و گام های مرحله ای آن اشاره می کنیم :
پیش فرض ها ی الگو :
1- برمبنای قانون اساسی رییس جمهور مسئول برنامه ریزی و پیشبرد اهداف نظام در سه حوزه اقتصاد ، فرهنگ و سیاست خارجه (البته درموضوع سیاست خارجه سیاست های کلی توسط رهبری نظام مشخص می شود )می باشد .لازمه این امر داشتن نگاه جامع ،دقیق و در عین حال کلان و از طرف دیگر تجربه در همه مسائل و توانایی فهم آن ها و ایجاد ارتباط مابین اجزاء این سه حوزه بسیار مهم است .
تبصره—لازم نیست و معمولا امکان پذیر هم نیست که رییس جمهور درتمامی موارد فوق دانش تخصصی داشته باشد زیرا این امر مربوط به وزیران ایشان می باشد اما داشتن فهم و دانش کلی جامع لازم است زیرا باید هیات دولت را راهبری کند.
2- کاندیدایی مورد نظر خواهد بود که مواضع و برنامه های او با سیاست های کلان نظام خصوصا دیدگاه های مقام معظم رهبری انطباق بیشتری داشته باشد . به تعبیر دقیق تر دیدگاه های رهبری مواضع و رفتار ایشان را بیشتر تایید کند.
3- می بایست کسی را انتخاب کنیم که درهر سه حوزه امتیاز قابل قبولی را داشته باشد . ( نمی گوییم بالا درنتیجه یک فرد می تواند در یکی از حوزه ها بسیار قوی و در مابقی ضعیف باشد فلذا آن کاندیدا ، فرد اصلح مورد نظر ما نخواهد بود . )
مراحل و گام های بررسی کارشناسی :
1- درحوزه خارج ( سیاست خارجه ) :
باتوجه به بیداری اسلامی درکشورهای منطقه خاورمیانه ، اوضاع به هم ریخته سوریه و جایگاه استراتژیک آن در امنیت ملی ایران به عنوان خط مقدم مبارزه با اسرائیل ، تحریم های متعدد جهان غرب و درگیری های داخلی برخی از کشورهای همسایه و خاورمیانه مانند ترکیه ، عراق و...... موج مشکلات اقتصادی درکشورهای اروپایی و آمریکا ، فرصت ها و تهدیدات فراوانی را برای ایران ایجاد کرده است .درنتیجه اوضاع بین الملل عادی نبوده و نیازمند فردی است که نه تنها دانش و شناخت کافی ازعرصه بین الملل داشته بلکه تجربه کافی نیز درآن داشته باشد . با بررسی سوابق کاندیداهای محترم متوجه می شویم که فقط 3 نفر حائز این دو شرط هستند :
الف - دکترولایتی ( هم دانش هم تجربه ) ( وزیرامورخارجه )
ب - دکتر جلیلی ( هم دانش تخصص ( دکترای علوم سیاسی ) هم تجربه ) (معاون وزیر امورخارجه + دبیر شورای عالی امنیت ملی )
ج- دکتر روحانی ( هم دانش و هم تجربه ) ( دبیر شورای عالی امنیت ملی )
طبق مناظره مابقی کاندیداها در بهترین حالت دانش را دارا بودند و البته برخی نیز فاقد دانش و حرف درعرصه بین الملل !!!
ازمتن مناظره سوم نیز این موضوع مشخص است که تنها همین سه نفر وسط گود بحث بودند و بحث های چالشی صرفا مابین این سه فرد بود البته طبیعی هم هست زیرا فقط این سه نفر در سطح بین المللی دانش و تجربه مناسب دارند. هرچند قالیباف سعی کرد خودش را وارد این گود کند ولی ورودش سیاست داخل بود و نه سیاست بین الملل .
جدا از سوال هایی که جلیلی پرسید و ولایتی جواب نداد . سوال آن است که چرا ولایتی تلاش داشت مدیریت امروز هسته ای را آسان تر از قطعنامه 598 نشان دهد و خود را کارآمدتر ؟!البته این موضوع از دید حداد عادل پنهان نماند( وجه اختلاف خود را با ولایتی دراین مورد اعلام کرد )و جواب مناسبی به ولایتی داده شد که البته ولایتی هم درپاسخ گفت شما اطلاع نداری !
رهبر انقلاب در 17 اسفند سال گذشته در دیدار با اعضای خبرگان پس از نشست آلماتی می فرماید:
در این دیدار غربی ها کار مهمی انجام ندادند که از آن تعبیر به دادن امتیاز شود بلکه آنها فقط به بخشی از حقوق ملت ایران، اعتراف کوچکی کردند.
سعید جلیلی :
<<اگر اطلاعات دیگرتان مثل این اخبار سومی باشد که واویلاست، چون کاملا غلط هست. نوار گفت وگوهای آلماتی موجود است پیاده شده و خدمت آقا تقدیم شده است. اتفاقا همین گزارشی را که بر این مبنا نوشته بودید، ایشان (مقام معظم رهبری )نوشته بودند که ایشان (آقای ولایتی )از کجا دارد می گوید؟ این که خلاف است.>>
رهبرانقلاب در27 /11/ 1391:
الا ن در برهه‌ى کنونى، زمان مسئله‌ى تحریمها و فشارها گفتند که میخواهیم براى ملت ایران تحریم فلج‌کننده تنظیم کنیم؛ تنظیم هم کردند. دو سه روز قبل از بیست و دوى بهمن، یک مرحله‌ى جدید تحریمها را وارد معادلات کردند؛
دشمنان در مقابل این وضعیت، دچار انفعالند؛ این را من به شما عرض بکنم. برخلاف آنچه که وانمود میشود که آنها در موضع فعال قرار دارند، نه، اینجور نیست؛ دشمن در مقابل ملت ایران در موضع انفعال است. ملتى با عزم راسخ، با بصیرت، با ایمان، میداند چه میخواهد، راه را هم بلد است، سختى‌ها را هم با شجاعتِ تمام تحمل میکند؛ در مقابل این ملت، اسلحه‌هاى گوناگون سیاسى و نظامى و امنیتى و اقتصادى کنْد است؛ لذا دشمن در حال انفعال است. دشمنان چون در حال انفعالند، حرکات غیر منطقى میکنند.
1- در حوزه داخل ( اقتصاد و فرهنگ ) :
1-1- اقتصاد : برمبنای مراجعه به متن مردم و جامعه یقینا مهمترین و فوری ترین موضوع روز مردم اقتصاد و مشکلات اقتصادی می باشد . پس کسی اصلح است که بتواند این موضوع را بهتر ازدیگران حل کند . ودرعین حال بتواند رابطه صحیحی بین سیاست های داخلی (اقتصاد و فرهنگ ) و سیاست های خارجی برقرار بکند. و این موضوع دربرنامه و دیدگاه های ایشان بارز باشد.
سوال : چه کسی می تواند مشکلات و مسائل اقتصادی را بهتراز دیگران حل کند ؟
پاسخ : کسی که هم دانش و هم تجربه در حوزه اقتصاد و فعالیت های مربوط به آن را داشته باشد .با بررسی سوابق کاندیداها متوجه می شویم که هیچکدام ازاین 8 نفر تجربه فعالیت اقتصادی را در سطح کلان ندارند. پس باید سراغ شرط دوم یعنی دنبال کسی برویم که دانش و نگاه عمیق و درعین حال جامع به این مساله داشته باشد . زیرا اقتصاد اجزاء به هم پیوسته ای دارد که نگاه جامع و کلان نگر از الزامات آن است . با بررسی دقیق به گزینه های زیر می رسیم :
1- دکترجلیلی ( دانش )
2- دکتررضایی ( دانش تخصصی (دکترای اقتصاد ))
تسلط برمفاهیم و اجزاء اصلی اقتصاد ، نگاه همه جانبه و کلان و درعین حال بیان مسائل اجرایی ، ویژگی بارز و آشکار جلیلی در بحث های اقتصادی می باشد دلایل این مدعا ازمتن مناظره اقتصادی به شرح ذیل است :
1- در موضوع مسکن : تعدد راهکارهای اجرایی و درعین حال مرتبط با هم ( به عنوان مثال متن کامل ان درادامه آمده است . )
2- دربحث تورم و مشکل گرانی : هرکاندیدا به بیان دیدگاه های خود و ارائه راهکارهای روتین و کلی موجود پرداختند مانند تنظیم بازار ، تثبیت قیمت ارز و........ اما جلیلی علاوه برآن موارد به دو موضوع متفاوتی اشاره کرد که کسی به آن توجه نداشت :
الف) برخلاف بقیه که فقط به تورم واقعی پرداختند جلیلی علاوه برآن به نوع دیگری از تورم که تورم انتزاعی—که ناشی از عملکرد رسانه ها است—اشاره کرد . منظور همان بالا و پایین رفتن قیمت ها دراثر مصاحبه مسئولین اقتصادی است .
ب) همه ازکنترل نقدینگی گفتند(که منظورشان هدفمندی یارانه ها بود ) اما او علاوه بر این موضوع به نقدینگی های متعددی اشاره کرد که نه تنها کنترل نشده اندبلکه به متن جامعه تزریق هم شده اند ؛ من جمله معوقات بانکی که بالغ بر 7هزار میلیارد تومان بوده که فقط 6 نفر حدودا 5 هزار میلیارد تومان از آن را گرفته اند که این رقم چندین برابر یارانه هاست . او همچنین اشاره کرد که این مبلغ در جایی غیراز تولید به کار رفته است ( در دلالی ) .
3-در بحث درآمدهای نفتی تقریبا همه یک چیز گفتند هرچند که محسن رضایی با بیان طرح جدید پالایشگاه های موبایلی کمی خودش را با برنامه تر نشان داد.
4- دربحث عدالت اقتصادی :
شایدبتوان یکی از نقاط تفاوت دیدگاهی جلیلی با دیگران را درهمین بحث دانست اگرچه ظاهرش درمناظره به نظر رسید که یک بحث ظاهرا تئوریک است اما مساله بسیار مهمی است که درعمل به اختلافات گوناگون خواهد کشید .
جلیلی به دو موضوع اشاره کرد که عدالت اصل است و حتی مقدمه ای بر پیشرفت زیرا با عدالت استعدادها شکوفا شده و بالتبع آن پیشرفت رخ می دهد. و موضوع دوم اینکه باید به صورت ساختاری شکل بگیرد و نه صرفا بصورت حرکت های مقطعی . دراین میان ولایتی و قالیباف موضع مشترک و عجیبی داشتند .(البته قالیباف درمناظره خیر؛ بلکه در مصاحبه های قبل مانند ولایتی موضع گرفته بود. ) عدالت به تنهایی بدون پیشرفت به معنای تقسیم عادلانه فقر است !!! البته حداد عادل چنین موضع عجیبی نگرفت اما درادامه حرف های خودش به آسیبی دچارشد که جلیلی اشاره کرد یعنی حرکت های مقطعی .البته ولایتی و قالیباف نیز خوشبینانه به این آسیب دچارشدند .شاهد مدعا پاسخ جناب قالیباف هست که به بیان مثالی زدند که به سختی میتوان آن را جزء عدالت حساب کرد و آن ایجاد پلیس 110 است !!
پاسخ جلیلی نشان میدهد که او عدالت را خیلی کلان تر و عمیق تر از دوستان می بیند .جهت فهم موضوع به برخی از بیانات مقام معظم رهبری اشاره میکنیم :
مقام معظم رهبری ۹ آبان ۸۷ در جمع هیات دولت نهم:
» عدالت مهمترین رکن برپایی جامعه اسلامی و تضمین کننده شکوفایی استعدادها و زمینه ساز پیشرفت، توسعه و امنیت پایدار است و دولت نهم یکی از اهداف اصلی خود را پیگیری اجرای عدالت و پافشاری بر آن قرار داده است.«
مجددا در جمع هیأت دولت در ۸ شهریور ۸۴ فرمودند: ».بعضىها مىگویند عدالت یعنى توزیع فقر! نخیر! کسانیکه بحث عدالت مىکنند، به هیچ وجه منظورشان " توزیع فقر" نیست؛ بلکه توزیع عادلانۀ امکانات موجود است. آنهایى که مىگویند عدالت توزیع فقر است، مغز و روح حرفشان این است که دنبال عدالت نروید؛ دنبال تولید ثروت بروید تا آنچه تقسیم مىشود، ثروت باشد«
محمد باقر قالیباف در ۷ خرداد ۹۲: ».برنامه من تحت عنوان پیشرفت و عدالت است اما عدالت، مقدمه دارد. اگر پیشرفتی نباشد، عدالت تنها توزیع فقر است.«
قضاوت با شما که چه کسی دیدگاهش جامع تر و به دیدگاه مقام معظم رهبری نزدیک تر است.
ه عنوان نمونه دیدگاه های کاندیداها را در زیر بررسی می کنیم :
1- مسکن و مهار قیمت آن :
دو راهکار << ادامه دادن مسکن مهر و رفع ایرادات آن >> و << بازسازی بافت های فرسوده و مقاوم سازی آن ها >> دربرنامه کاندیداها بوده است جناب قالیباف و جناب حداد برنامه دیگری ارائه نکردند ( البته جناب قالیباف مسکن مهر در بافت های فرسوده را پیشنهاد دادند که دراصل یک برنامه تلقی می شود ولی به دلیل اینکه موضوع بافت های فرسوده را مدنظر قرار داده اند دو راهکار در نظر گرفتیم ) .
جناب عارف << ادامه دادن مسکن مهر و رفع ایرادات آن تحت عنوان مسکن ماندگار>> و << تورم زا بودن مسکن مهر>> را بیان کردند.
جناب روحانی << ادامه دادن مسکن مهر و رفع ایرادات آن >> را اظهار داشتند .
جناب ولایتی علاوه بر بیان دو راهکارجناب قالیباف و حداد،<< واگذاری به بخش خصوصی >> رانیز اضافه کردند .
جناب رضایی علاوه بر بیان دو راهکارجناب قالیباف و حداد ، << برداشتن تورم از مسکن >> ، << بازتعریف دوباره محدوده شهرها و ایجاد شهرها براساس معماری ایرانی اسلامی >> ، << تبدیل مسکن ازیک کالای تجاری به یک کالای سرمایه گذاری و سپس افزایش وام ها >> را نیز اضافه کردند .
جناب جلیلی نیزعلاوه بر بیان دو راهکارجناب قالیباف و حداد ، << ارتباط تورم با مسکن >> ،<< تبدیل مسکن ازیک کالای تجاری به یک کالای سرمایه گذاری از طریق مدیریت سرمایه های سرگردان به سمت تولید و نه بورس بازی >> ، << سیاستگذاری منطقه ای درامرمسکن >> ، << مدیریت سود مورد توقع سازنده >> و << حل موضوع اصلاح نظام مالیاتی در رابطه با مسکن >> را نیز اضافه کردند.
نتیجه گیری موضوع مسکن :
راهکارهای آقایان جلیلی و رضایی -به ترتیب - بهتراز بقیه کاندیداها بوده و راهکارها و نگاه ایشان بیشتر و دقیق تر و جامع تر از بقیه کاندیداها می باشد. این موضوع تسلط این دو را نشان می دهد.
باتوجه به بررسی مواضع اقتصادی کاندیداها نگاه جامع ، عمیق و درعین حال کلان ، نتیجه بررسی دیدگاه ها و برنامه های دکترجلیلی نسبت به بقیه کاندیدا ها است .
2-1- همانطور که می دانیم دومین حوزه مهم در سیاست داخل ، بحث فرهنگ می باشد که با توجه به ماهیت انقلاب اسلامی که یک انقلاب فرهنگی است و از طرف دیگر بنا براظهار نظر دیگر کاندیداها بعد از حوزه اقتصاد دومین موضوع از حیث اهمیت می باشد .
دراین حوزه نیز می بایست سراغ کسانی برویم که هم نگاه علمی داشته و هم دارای تجربه دراین حوزه باشند . با بررسی کاندیداها به ترتیب امتیاز به افراد زیر می رسیم :
1- دکترحداد عادل ( هم دانش و هم تجربه )
2- دکتر جلیلی ( دانش )
3- دکتر ولایتی (دانش )
4- دکترقالیباف ( دانش )
دکتر رضایی ( برمبنای اظهارات ایشان در مناظره فرهنگی ) با توجه به اولویت نداشتن نگاه فرهنگی از این لیست حذف شده اند زیرا عملا اقتصاد را زیربنای فرهنگ می دانند که با دیدگاه های مابقی کاندیداها متفاوت است و با توجه به نگاه مقام معظم رهبری به نظر می رسد که نگاه ایشان صحیح نمی باشد. البته جناب حداد عادل درنقد و رد دیدگاه ایشان مطالبی را عرض کردند که خواننده محترم را به آن ارجاع می دهیم .
برمبنای سه گام طی شده و پیش فرض های موجود جناب دکتر جلیلی به دلیل جامعیت در موضوعات سه گانه و کسب امتیاز لازم انتخاب می شوند .
